منشاء ساعت زیستی بدن ما کجاست؟، گهوارهی زندگی ما، با آهنگی یکنواخت در فضا حرکت میکند. زمین هر ۲۴ ساعت، یک دور حول محور قطبی خود میچرخد و اجازه میدهد که قسمتهای مختلف آن آفتاب بگیرد. همهی موجودات زندهی زمین، از جلبکها گرفته تا انسانها طوری تکامل یافتهاند که با چرخش زمین و آهنگ شب و روز آن هماهنگ باشند. آنها این هماهنگی را به کمک مهمترین زمانسنجهای جهان انجام میدهند.
به نظر میرسد که یک ساعت بزرگ در مغز انسان وجود دارد. این ساعت میتواند زمان خوابیدن و بیدار شدن او را با نور محیط هماهنگ کند. ولی ظاهرا که به جز این ساعت بزرگ در مغز، ساعتهای دیگری نیز در بدن ما وجود دارد. یک کرونوبیولوژیست از دانشگاه گلاسکو در اسکاتلند به نام «باربارا هلم» (Barbara Helm) میگوید: «در کبد، طحال و حتی چربیهای بدن ما ساعتهایی وجود دارد.» این ساعتها الگوی خواب و زمان غذا خوردن ما را تنظیم میکنند. آنها به مدیریت میزان ترشح هورمونهای ما میپردازند و پاسخ بدن به قند و دیگر فرایندهای مهم زیستشناختی را تنظیم میکنند.
بسیاری از دانشمندان اعتقاد دارند که وجود این زمانسنجها در بدن موجودات زنده، مزیت رقابتی مهمی در انتخاب طبیعی به آنها داده است. مزیتی که باعث شده در طول تاریخ، بارها و بارها ساعتهایزیستی خود را توسعه دهند. ساعتهای زیستی در موجودات زنده بسیار معمول و در عین حال پراهمیت هستند، حال سوال اینجاست که چرا این ساعتها که اتفاقا از جمله ابزارهای بوجود آمده در سپیدهدم حیات هستند، برای ما چنین رازآلود و ناشناخته باقی ماندهاند؟ نظریات مختلفی که دربارهی منشاء ساعتهای زیستی وجود دارد چه هستند؟
تعداد زیادی از دانشمندان طرفدار این نظریه هستند که موجودات زندهی مختلف، ساعتهای زیستی خود را به صورت مستقل ساختهاند. موجودات زنده احتمالا این کار را برای حفاظت از DNA آسیبپذیر خود در برابر پرتوهای مخرب فرابنفش خورشید انجام دادهاند. ولی گروه کوچکتری از پژوهشگران طور دیگری فکر میکنند. آنها میگویند که باید یک «ساعت مادر» وجود داشته باشد. ساعتی که اول از همه بوجود آمده و باعث شده ساعتهای دیگر موجودات زنده از آن ریشه بگیرد. این ساعت، بدین منظور تکامل یافته که بتواند سلولها را از آسیب اکسیژن دور نگه دارد و احتمالا بسیاری مزیتهای دیگر را برای آنها به ارمغان آورد.
طبق این نظریه، ساعت زیستی اولیه شباهت کمی با ساعتهای زیستی دقیق امروزی دارد. پژوهشگران میگویند که ساعتهای بدوی موجودات زنده، احتمالا به اندازهی ساعتهای آفتابی ما ساده بودهاند. با این حال آنها آجرهای اولیهی ساعتهای دقیق و پیشرفتهای بودند که امروز میتوانند همه چیز ما، از زمان خوابیدن گرفته، تا فشار خون را کنترل کنند.